معاونت قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در اولین نمایشگاه مجازی قرآن کریم نشست مجازی با موضوع تحلیل جدیدترین آثار قرآنی ترکیه با حضور پرفسور اسماعیل چالیشکان، استاد دانشکده الهیات دانشگاه آنکارا، دکتر علی شریفی از دانشگاه علامه طباطبایی(ره) و دکتر داوود کریم لو را برگزار کرد.
در ابتدای این نشست، دکتر اسماعیل چالیشکان از اساتید دانشگاه آنکارا و کارشناس قرآن و حدیث در مورد تفاسیر و روند تفسیر قرآن در ترکیه با اشاره به اهمیت یافتن این موضوع در این کشور گفت: در پنجاه سال اخیر موضوع تفسیر قرآن در ترکیه بسیار مورد توجه قرار گرفته است زیرا در سال ۱۹۵۰ میلادی ما نیاز زیادی به ترجمه قرآن داشتیم. در دهه پنجاه میلادی استاد حسن بصری ترجمه بسیار خوبی از قرآن انجام داد که در سال ۱۹۵۳ منتشر و در سال ۱۹۶۱ از سوی سازمان امور دینی ترکیه تجدید چاپ شد.
چالیشکان ادامه داد: مشکلی که وجود داشت این بود که برخی قرآن را به ترکی می‌خواستند و ادعا داشتند که قرآن باید ترکی خوانده و ترکی برداشت شود. این افراد با وجود اینکه کم بودند اما تبلیغاتشان زیاد بود و در دهه ۵۰ و ۶۰ میلادی تعداد این افراد رو به افزایش گذاشت. با این همه در دهه ۷۰ میلادی ترجمه‌ها و تفاسیری از قرآن کریم از دیگر زبان‌ها به ترکی ترجمه شد.
این استاد دانشگاه با اشاره به افزایش اختلاف نظرها در مورد تفاسیر و ترجمه قرآن در اوایل دهه ۸۰ میلادی گفت: این اختلاف نظرها مخصوصا بعد از اشغال افغانستان به دست شوروی، پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، کودتای نظامی در ترکیه و مسئله فلسطین بیشتر شد. این مسائل جهان را عوض کرد و در تفسیر قرآن اثر گذاشت. من به شخصه در دهه ۸۰ دیدم که دانشگاه‌ها و بخش خصوصی تلاش‌هایی در زمینه تفسیر قرآن صورت گرفت. بیش از دو دهه (در دهه۸۰ و ۹۰ میلادی) این مسائل بیشتر مطرح شد که قرآن چیست؟ نقش قرآن در زندگی مسلمانان چیست؟
وی ادامه داد: این سؤالات و سؤالات مشابه برای ما خیلی مهم بود و مورد بررسی قرار گرفت. در دهه ۸۰ بود که ایده بازگشت به قرآن و اسلام قرآنی در دانشگاه‌ها و مؤسسات علمی مطرح شد. برخی می‌گفتند که به اسلام قرآنی برگردیم و برخی می‌گفتند که به قرآن برگردیم. نتیجه آن شد که برخی گفتند که قرآن برای ما کافی است و احادیث حضرت رسول(ص) به عنوان منبع برای ما لازم نیست. افکار دینی لازم نیست. البته این ایده در ترکیه جدید نیست و در هند هم قبل از آن جریان داشت و برخی عقیده داشتند جریان قرآنیان از هند به ترکیه راه یافته است.
چالیشکان تصریح کرد: در دهه ۹۰ میلادی، دانشمندان تفسیری به علم تفسیر قرآن اهمیت زیادی دادند و سعی کردند به این سوالات پاسخ دهند. از سوی دیگر بسیاری از تفاسیر قرآن از زبان‌های عربی، فارسی و حتی انگلیسی به ترکی منتشر شد. مردم تفسیر مودودی، سید قطب و تفاسیر دیگران را برگزیدند. در سال ۲۰۰۰، بحث‌های علمی و تفسیری قرآن موضوع اصلی دانشمندان علم تفسیر در ترکیه شد.